Przewodnik Sudecki

Pilot Wycieczek

Damian Sadowski

tel. +48 661692613

Sudety Zachodnie

Sortuj według:

Sudety Zachodnie

* Dom Gerharta Hauptmanna *

✅ Współrzędne: 50.81685277814388, 15.60797238314382

✅ Dojazd – nawiguj

✅ Pasmo: Karkonosze

✅ Szlaki: nie opodal przechodzi czarny szlak Trzy Jawory – Tkacka Góra oraz niebieski Tkacka Góra – Jagniątków; propozycje wycieczek w opisie

✅ Dawne nazwy: Wiesenstein

⚠️ Obszar chroniony: Muzeum Miejskie Dom Gerharta Hauptmanna

✅ Więcej informacji stronie: www.muzeum-dgh.pl/pl

🟢 Opis i historia

Łąkowy Kamień (Wiesenstein) to imponująca, historyczna rezydencja położona w Karkonoszach. Budowla ta, mieszcząca się na granitowej skale, łączy w sobie elementy historyzmu i neorenesansu, co nadaje jej wygląd przypominający zamek.

Willa powstała na polecenie Gerharta Hauptmanna, który 30 października 1899 roku zakupił działkę w Jagniątkowie. Projekt domu, który miał stanowić spokojne schronienie z pięknym widokiem na karkonoskie krajobrazy, stworzył berliński architekt Hans Grisebach. Prace budowlane rozpoczęły się 25 czerwca 1900 r., wraz z położeniem kamienia węgielnego, a już po roku, 10 sierpnia 1901 r., Hauptmann wprowadził się do nowego domu. Początkowo zamieszkał tam sam, ale wkrótce dołączyła do niego rodzina: syn Ivo, partnerka Margareta Marschalk oraz młodszy syn Benvenuto, który urodził się w 1900 r. Koszt budowy wyniósł ponad 200 tysięcy marek.

Budowa Wiesenstein (źródło: https://polska-org.pl/)

Willa, zaplanowana jako miejsce widokowe, umożliwia podziwianie malowniczych, górskich pejzaży. Otoczona rozległym parkiem o powierzchni około 1,6 hektara, stanowi harmonijne połączenie architektury z naturą, tworząc idealne warunki dla pisarskiej inspiracji i rodzinnego odpoczynku.

Dla Hauptmanna i jego rodziny posiadłość ta stanowiła spokojne schronienie między dłuższymi pobytami na wyspie Hiddensee i we Włoszech. Pisarska twierdza dla Gerharta, była „zamkiem sprzeciwu i obrony”, gdzie uciekał od zgiełku Berlina i intensywnego życia towarzyskiego, które niosło za sobą publiczne zainteresowanie jego osobą.
Hauptmann miał szczególny stosunek do swojej rezydencji, nazywając ją „odbudową mojej duszy”. Wierzył, że każdy, kto przekraczał próg tej „świątyni duszy”, mógł uzyskać wyjątkowy wgląd w jego twórczą osobowość i odkryć głębię jego duchowego wnętrza. Willa na stałe wpisała się w życie i twórczość pisarza, stanowiąc inspirację oraz azyl, który pozwalał mu odnaleźć spokój i skupić się na swoich literackich dziełach.

Rozległy park otaczający willę Łąkowy Kamień

Willa Łąkowy Kamień przez prawie pół wieku pełniła również rolę wyjątkowego ośrodka kulturalnego i towarzyskiego. Gościła wielu wybitnych twórców, pisarzy, intelektualistów i artystów zarówno z Berlina, jak i z regionu Karkonoszy. Rezydencja Hauptmanna stała się miejscem spotkań i wymiany myśli, a także przestrzenią inspiracji dla środowisk artystycznych i literackich.

Okres II wojny światowej przebiegał w Sudetach stosunkowo spokojnie, nie przynosząc bezpośrednich działań wojennych ani zniszczeń, które dotknęły inne regiony Europy. Jednak w lutym 1945 roku, tuż przed zakończeniem wojny, rozpoczęto ewakuację archiwum Gerharta Hauptmanna z willi Wiesenstein. Działanie to miało na celu ochronę cennych dokumentów i zbiorów pisarza przed ewentualnym zagrożeniem, jakie mogłyby przynieść zbliżające się zmiany i działania wojenne na terenach wschodnich. Po zakończeniu wojny, dzięki interwencji Armii Czerwonej oraz władz polskich na Śląsku, dom Hauptmanna uzyskał glejt ochronny, co miało zapewnić mu względne bezpieczeństwo w trudnych czasach powojennych.

Gerhart Hauptmann zmarł 6 czerwca 1946 roku, w swoim ukochanym domu, którego nie chciał opuścić aż do końca. Jego ciało, wraz z wdową Margaretą Hauptmann i częścią wyposażenia willi, zostało 19 lipca 1946 r. przewiezione specjalnym pociągiem do Niemiec. Pochowany został 28 lipca na wyspie Hiddensee, która była dla niego szczególnie bliskim miejscem. Hauptmann często spędzał tam czas, znajdując inspirację w nadmorskim krajobrazie i ciszy wyspy. Ceremonia pogrzebowa miała charakter uroczysty i zgromadziła wielu jego przyjaciół, miłośników literatury oraz bliskich. Wyspa Hiddensee, związana z wieloma ważnymi momentami jego życia, stała się miejscem jego ostatniego spoczynku, co symbolicznie zakończyło życie jednego z najwybitniejszych niemieckich pisarzy.

Po wojnie historia domu Gerharta Hauptmanna przebiegała spokojnie, choć pomysły na jego zagospodarowanie zmieniały się kilkakrotnie. Polskie Ministerstwo Kultury i Sztuki planowało udostępnić willę polskim pisarzom, jednak koncepcja ta nie spotkała się z zainteresowaniem. W tym czasie w Niemczech trwały spory o przechowywanie i przyszłość spuścizny po pisarzu.

Ostatecznie, w 1949 r., Kuratorium Oświaty przekształciło willę w Dom Wczasów Dziecięcych, gdzie przez dekady organizowano wypoczynek dla dzieci i młodzieży. W 1993 r. przeprowadzono konserwację polichromii Avenariusa, a trzy lata później dolny gabinet Hauptmanna przekształcono w Izbę Pamięci, dedykowaną jego twórczości.

W 2001 r., pod wspólnym patronatem rządów Polski i Niemiec, willa została uroczyście otwarta jako „Dom Gerharta Hauptmanna” — instytucja kultury miasta Jeleniej Góry. Dnia 1 maja 2005 r. rezydencja zyskała status muzeum i od tego czasu działa jako Muzeum Miejskie Dom Gerharta Hauptmanna, pełniąc funkcję miejsca pamięci oraz centrum kulturalnego, upamiętniającego życie i twórczość noblisty.

Muzeum Miejskie „Dom Gerharta Hauptmanna”

🟢 Niesamowite wnętrza Wiesenstein

Willa Łąkowy Kamień kryje w sobie wyjątkowe wnętrza, które tworzyły przestrzeń codziennego życia i pracy Gerharta Hauptmanna. Centralnym punktem rezydencji jest wieża, w której znajdowały się dwa gabinety pisarskie „obserwatorium i laboratorium”. Odnaleźć tu również można bibliotekę, salę kominkową i jadalnię.

„Laboratorium” – gabinet Gerharta Hauptmanna

Szczególne miejsce zajmuje hol, ozdobiony polichromią autorstwa Johannesa Maximiliana Avenariusa. W 1922 r. artysta stworzył tam malowidła, które nadały przestrzeni unikalny charakter, a temat przedstawień sprawił, że miejsce to zaczęto nazywać „Halą Rajską”. Polichromia, pełna symbolicznych motywów z wątkami prac literackich noblisty, stanowi harmonijną kompozycję, przyciągając uwagę zwiedzających oraz podkreślając mistyczny i refleksyjny klimat willi, którą Gerhart Hauptmann nazywał swoją „świątynią duszy”. Można dostrzec tu m.in przedstawienie Margaretty Marschalk, późniejszej żony Hauptmanna, w roli anioła grającego na skrzypcach. Malowidła zawierają również motywy tkaczy, które nawiązują do słynnego dramatu Hauptmanna Tkacze, inspirowanego walką śląskich robotników o godność i lepsze warunki życia.

„Hala Rajska” ozdobiona polichromiami Avenariusa

Margaretty Marschalk – anioł ze skrzypcami

Willa znana była również z imponujących zbiorów sztuki, które Hauptmann starannie gromadził. Jego kolekcja obejmowała dzieła sztuki i przedmioty o dużej wartości artystycznej, co jeszcze bardziej podkreślało znaczenie willi jako kulturalnego centrum epoki. To właśnie tutaj, w otoczeniu sztuki i przyrody, kreował się klimat sprzyjający dyskusjom i rozwojowi artystycznemu, czyniąc Łąkowy Kamień jednym z ważniejszych ośrodków intelektualnych pierwszej połowy XX wieku.

🟢 Propozycje wycieczek w okolicy Muzeum Miejskiego „Dom Gerharta Hauptmanna”

🧭 Czarny Kocioł Jagniątkowski to malowniczy, polodowcowy kocioł położony w Karkonoszach, górujący nad miejscowością Jagniątków. Charakterystyczne dla Czarnego Kotła są strome, granitowe ściany, które nadają mu surowy i majestatyczny wygląd, tworząc krajobraz typowy dla karkonoskich kotłów polodowcowych. Przez kocioł przepływa potok Wrzosówka, mający tu swoje źródła, co dodaje uroku temu miejscu. Na dnie kotła rozciąga się Jaworowa Łąka, nazwana tak wywodzi się od klona jawora, który w tym miejscu ma najwyżej położone stanowisko w Karkonoszach. Wiosną i latem Jaworowa Łąka ożywa pięknymi barwami licznych kwiatów w tym arniki czy tojadu sudeckiego.

Na dnie kotła znajduje się również unikalny Wędrujący Kamień – duży blok granitowy o średnicy około 10 metrów, który kiedyś oderwał się od ściany kotła i zsunął na jego dno. Swoją nazwę zawdzięcza zjawisku powolnego przesuwania się w stronę Jagniątkowa.

Czytaj więcej

Trasa przez: Rozdroże pod Śmielcem | mapa-turystyczna.pl

Szlak niebieski wzdłuż Koralowej Ścieżki

Czarny Kocioł Jagniątkowski

Tojad sudecki

🧭 Zamek Chojnik, usytuowany na szczycie góry Chojnik (627 m n.p.m.) niedaleko Jeleniej Góry, to jedna z najbardziej fascynujących ruin w Sudetach. Wzniesiony w XIV wieku przez księcia świdnicko-jaworskiego Bolka II, zamek pełnił funkcję strategicznej warowni, chroniącej południowe granice księstwa. Po śmierci Bolka II jego wdowa, księżna Agnieszka, przekazała zamek w 1392 roku Gotsche Schoffowi, założycielowi potężnego śląskiego rodu Schaffgotschów. Od tego momentu zamek stał się główną siedzibą rodu i odgrywał ważną rolę w lokalnej historii przez kolejne wieki.

Dziś Zamek Chojnik to atrakcja turystyczna, która zachwyca odwiedzających zarówno swoją architekturą, jak i rozległymi widokami na Kotlinę Jeleniogórską oraz Karkonosze. Spacer na zamek wiedzie przez piękne lasy Karkonoskiego Parku Narodowego, a sama twierdza z stanowi idealny punkt dla miłośników historii i przyrody.

Czytaj więcej

Panorama z Zamku Chojnik

🧭 Skalny tunel, o długości kilkunastu metrów i wysokości przekraczającej niewiele ponad 3 metry, położony jest pomiędzy Piechowicami i Michałowicami. Powstał w latach dwudziestych ubiegłego stulecia, podczas budowy drogi łączącej obie miejscowości. Wykonany został tradycyjnymi metodami górniczymi w skale granitowej. Tunel Nie posiada żadnych obudów górniczych, co czyni go unikalnym w skali Dolnego Śląska i Polski. Swoim charakterem przypomina bardziej naturalny obiekt niż tunel drogowy.

Czytaj więcej