🟢 Bylina wieloletnia dorastająca od 5 do 20 cm, kwitnąca od kwietnia do czerwca. Kwiaty zapylane są przez owady przenoszące pyłek przede wszystkim pszczoły. Nasiona zawierające elajosom (wyrostek nasion obfitujący w tłuszcze i węglowodany będące pożywieniem mrówek) podobnie jak u Przylaszczki pospolitej najczęściej roznoszone są przez mrówki (myrmekochoria – jeden z rodzajów zwierzęcosiewności). Fiołka leśnego spotkać można w lasach zarówno w liściastych, iglastych jak i mieszanych, na glebach próchniczych, bardzo często na podłożu wapiennym.
Większość odmian fiołków dawnej w medycynie ludowej wykorzystywane były jako rośliny lecznicze. Przede wszystkim fiołek wonny.