logo przewodnik sudecki
logo horsky

Przewodnik Sudecki

Pilot Wycieczek

Damian Sadowski

tel. +48 661692613

logo małe

Sudety Zachodnie

 

Sudety Zachodnie

 

 * Huta Szkła Kryształowego Julia – Josephinenhütte *

 

* Huta Julia *

✅ Współrzędne: 50.82643048871106, 15.50609671282011

✅ Dojazd – nawiguj

Pasmo: Góry Izerskie

⚠️Brak możliwości zwiedzania obiektu! Obiekt grozi zawaleniem!

Więcej starych litografii i zdjęć na stronie: https://polska-org.pl/527184,Szklarska_Poreba,Huta_szkla_krysztalowego_Julia.html?photoOffset=0

🟢 Początki hutnictwa szkła w dolinie rzeki Kamiennej sięgają XIV w. Pierwsze huty były to tzw. huty wędrujące, przenoszono je w gorę potoków po wypaleniu drewna w najbliższej okolicy. Po raz pierwszy w dokumentach, huta w rejonie dzisiejszej Szklarskiej Poręby pojawia się w 1366 r. Jest to dokument, poświadczony przez księcia świdnicko-jaworskiego Bolko II, dotyczący sprzedaży przez Sydila Molsteyna szklarzowi Kuncze huty szkła w „Schribirshau”.

Z biegiem czasu powstawały kolejne huty i tak w 1617 r. powstała duża huta nad potokiem Bieleń, w 1702 r. huta u stóp wzniesienia Babiniec, a w 1754 r. huta na Orlu.

W marcu 1841 r. na zlecenie rodu Schaffgotschów rozpoczęto budowę nowoczesnej huty nad rzeką Kamienną w Szklarskiej Porębie. Prace prowadzone były pod nadzorem mistrza szklarskiego Franciszka Pohla wywodzącego się ze znanej czeskiej rodziny szklarskiej Preusslerów. Nowo powstała huta otrzymała nazwę „Józefina” („Josephine”) od imienia żony hr. Leopolda Schaffgotscha. Główny budynek huty powstał na lewym brzegu rzeki Kamiennej a na prawym umieszczono tłuczkarnię, szlifiernię i magazyny. 7 lipca 1842 r. rozpoczęto pierwszy wtop szkła w dwóch piecach topniczych. Huta Józefina była wówczas jednym z większych zakładów przemysłowych na Śląsku. W Pierwszym roku działalności zatrudniono tu 135 robotników.

Nowoczesna i prężnie rozwijająca się huta stała się wizytówką regionu. Odwiedzana była przez licznych członków rodziny królewskiej Prus. M.in. w 1846 r. hutę odwiedził Fryderyk Wilhelm IV, w 1858 r.  Fryderyk III a w 1888 r. ks. Henryk. Często, wizyty te, wiązały się z zamówieniami szkła. Jednym z większych zamówień tego typu był złocony szklany serwis dla 200 osób. Zamówiony został w 1892 r. dla cesarza Wilhelma II.

Szklane wyroby z huty „Józefina” cechowała elegancja, szlachetne proporcje, kunsztowne zdobienia i doskonała jakość wykonania. Ogromną popularność zyskały po londyńskiej światowej wystawie przemysłowej w 1851 r. Na wystawę wykonano wówczas dwa błękitno-białe, kryształowe puchary z grawerowanymi wizerunkami królowej Wiktorii i ks. Alberta. Kolejne wystawy w Paryżu w 1867 r. oraz w Wiedniu w 1873 r. ugruntowały pozycję szkieł z huty „Józefina”, otwierając nowe rynki zbytu m.in. w Rosji, Dalekim Wschodzie oraz Stanach Zjednoczonych. 

Szklarska huta podążając za zmieniającymi się stylami w sztuce zmieniała swoje wyroby. W okresie secesji szkło wyróżniało się bogatą dekoracją malarską połączoną ze złoceniami, intensywnym kolorytem oraz stylizacją malatur roślinnych. W okresie stylu art deco, w latach dwudziestych ubiegłego wieku, powstawało tu przede wszystkim wysokiej jakości szkło kryształowe, w postaci serwisów do napojów, zestawów do deserów czy kompletów do win i wódek. Podstawowymi motywami dekoracji były wówczas grawerowane z wielką precyzją zwierzęta, ptaki, kwiaty i owoce, odznaczające się lekkim, precyzyjnym rysunkiem.  

Po II wojnie światowej huta nie przestała produkcji. Pod nazwą „Josephine” wytapiano tu szkło do 1958 r. Następnie po procesie, jaki ród Schaffgotschów wytoczył polskiej administracji państwowej o niezgodne z prawem używanie miana Josephine, zmieniono nazwę na „Julia”. Z czasów świetności huty „Julia” należy wymienić takich artystów szkła jak: m.in. Państwo Regina i Aleksander Puchałów, Pana Jan Owsiewskiego czy Pana Henryka Albina Tomaszewskiego.

Koniec działalności szklarskiej huty przypadł na początek lat dziewięćdziesiątych XX w. Po prywatyzacji, w 1993 roku, państwowy zakład przekształcono w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z kapitałem amerykańskim. Nowy właściciel firma „Weslan polska” (oddział firmy amerykańskiej „Weslan International”), doprowadził do zamknięcia huty w 1994 r.

Na szczęście choć niewielki dorobek ponad 150 – letniej tradycji szklarskiej udało się wówczas ocalić.  Muzeum Okręgowemu w Jeleniej Górze (dzisiaj Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze), dzięki staraniom, przejęło ok 2000 szkieł z wzorcowni zamykanej huty.

Obecnie obiekt, będący światowej rangi zabytkiem techniki hutnictwa szkła grozi zawaleniem! Stan techniczny jest w stanie opłakanym. Zdewastowano wszystko co tylko można było! Szkoda, że włodarze turystycznego miasta Szklarska Poręba od lat, nic nie robią, aby ratować tą perełkę i wizytówkę miasta. A watro tu dodać, że w herbie miasta (którym Szklarska Poręba od 1930 r. z dumą się posługuje) jest puchar szklany, nawiązujący do właśnie huty „Józefina”. 

© 2023 Damian Sadowski         Używam plików cookie!

logo małe