logo przewodnik sudecki
logo horsky

Przewodnik Sudecki

Pilot Wycieczek

Damian Sadowski

tel. +48 661692613

logo małe

Sudety Zachodnie

 

Sudety Zachodnie

 

 * Kościół z drewna, piasku, słomy i gliny – czyli Kościół Pokoju w Świdnicy *

 

* Kościół Pokoju w Świdnicy *

✅ Współrzędne: 50.84659983277914, 16.491999990543622

✅ Dojazd – nawiguj

Pasmo: Przedgórze Sudeckie

⚠️Obszar chroniony: obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO

Więcej informacji i cennik na stronie: https://kosciolpokoju.pl/

🟢 Kościół z drewna, piasku, słomy i gliny – właśnie takie warunki postawili katoliccy Habsburgowie społeczność luteranów. Dodatkowo zbudowany kościół miał być skromny, bez wież i dzwonnic. Postawiony miał być poza murami miasta, a jego budowa nie mogła przekroczyć roku. Nie mógł również przypominać kościoła…

Cesarz Ferdynand III Habsburg, pod presją protestanckiej Szwecji, zobowiązał się do zezwolenia ewangelikom w księstwach dziedzicznych w Jaworze, Głogowie i Świdnicy na zbudowanie po jednym Kościele Pokoju. Nazwa tych kościołów pochodzi od pokoju westfalskiego, który zakończył wojnę trzydziestoletnią (1618-1648). Przed wybuchem wojny mieszkańcy Świdnicy mogli swobodnie wyznawać idee Lutra i odprawiać nabożeństwa ewangelickie. Jednak po rozpoczęciu konfliktu odebrano im prawo do własnej wiary i kościołów. Pokój westfalski złagodził te obostrzenia i dał ewangelikom szansę na posiadanie własnych świątyń. Budowa Kościołów Pokoju celowo została obwarowana dodatkowymi warunkami, które miały utrudnić ich powstanie lub, w przypadku ukończenia, spowodować krótkotrwałe użytkowanie świątyni.

W 1651 r. pozwolenie na budowę otrzymał Głogów, a w roku następnym – Jawor i Świdnica. W Świdnicy królewski dekret zezwalający na budowę luterańskiego kościoła został uroczyście odczytany w ratuszu 23 września 1652 r. Tego samego dnia starosta księstwa świdnicko-jaworskiego baron von Nostitz wskazał miejsce budowy na północnym przedmieściu Świdnicy, zwanym Piotrowym. Na wybranym terenie przed wojną trzydziestoletnią znajdowały się zabudowania mieszkalne i gospodarcze, które spalono w 1633 r. ze względów taktycznych.

Ze względu na brak środków na budowę właściwej świątyni, świdniccy protestanci zdecydowali się na wzniesienie tymczasowej budowli, nazywanej Gotteshüttlein lub Interimskirche, którą ukończono 23 września 1653 r. Brak jest przekazów ikonograficznych dotyczących wyglądu tej tymczasowej świątyni. Według kronik, Interimskirche miał plan prostokąta o wymiarach około 27 × 14 metrów i był przykryty dwuspadowym dachem. Budowla zlokalizowana została w taki sposób, aby nie utrudniała przyszłych prac budowlanych właściwej świątyni. Wewnątrz znajdowały się ołtarz, kazalnica i instrumenty muzyczne.
Kamień węgielny pod budowę właściwego kościoła w Świdnicy położono 23 sierpnia 1656 r. Autorem projektu był wrocławski mistrz budowlany Albrecht von Saebisch, a kościół zbudował świdnicki cieśla Andreas Kaemper. Aby zebrać fundusze na budowę, Świdniczanin Christian Czepko wyruszył w podróż po europejskich dworach protestanckich. W przedsięwzięcie zaangażowali się śląscy ewangelicy wszystkich stanów społecznych, od chłopów, poprzez mieszczaństwo, po szlachtę.
Po dziesięciu miesiącach budowy pierwsze nabożeństwo w nowym kościele w Świdnicy odprawiono 24 czerwca 1657.
W 1708 r., podczas wojny północnej, sytuacja wyznaniowa ewangelików poprawiła się dzięki naciskom króla szwedzkiego. W wyniku tego obok kościoła wybudowano dzwonnicę i szkołę ewangelicką.
Kościół, uznawany jest za największą drewnianą, barokową świątynię na świecie. Jego wymiary są imponujące. Ma 44 m długości i 30,5 m szerokości. Świątynia została zbudowana na planie krzyża greckiego, charakteryzując się konstrukcją szachulcową do której prowadzi aż 27 wejść. Stoi w centrum placu Pokoju, który otoczony jest kilometrowym murem.

Wewnątrz kościoła znajduje się przestronna sala na parterze oraz cztery empory, które łącznie oferują prawie 1100 metrów kwadratowych powierzchni użytkowej. Kościół może pomieścić aż 7,5 tysiąca osób, co świadczy o jego ogromnej pojemności.

Do głównej części świątyni dobudowano od wschodu Halę Chrztów i Zakrystię, od zachodu Halę Zmarłych, od południa Halę ślubów a od północy natomiast Halę Polną.

Wnętrze kościoła jest bogato zdobione w stylu barokowym, co silnie kontrastuje z prostotą zewnętrznej bryły budynku. Dominującym elementem jest XVIII-wieczny ołtarz, dzieło przez Gotfrieda Augusta Hoffmanna,  wykonany z drewna, który zachwyca finezją i szczegółowością. Nad mensą ołtarza znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca Ostatnią Wieczerzę. Powyżej umieszczone są rzeźbione postacie: Mojżesza, arcykapłana Aarona, Jezusa, Jana Chrzciciela oraz apostołów Piotra i Pawła. W centralnym punkcie ołtarza widnieje scena chrztu Chrystusa w Jordanie.

Sześć drewnianych kolumn korynckich podtrzymuje fryz z napisem z Ewangelii Mateusza: „Dies ist mein geliebter Sohn, an dem ich Wohlgefallen habe” („To jest syn mój umiłowany, którego sobie upodobałem”). Ołtarz wieńczy symboliczna księga z siedmioma pieczęciami oraz baranek z chorągwią, co nadaje mu dodatkowej symboliki i głębi.

Kolejnym elementem wyposażenia przykuwającym uwagę, jest ambona wykonana przez Gotfrieda Augusta Hoffmanna w 1729 r. Jej kosz podtrzymują figury alegoryczne: Wiara z krzyżem, Nadzieja z kotwicą oraz Miłość z dzieckiem. Na szczycie ambony znajduje się anioł z trąbą, symbolizujący Sąd Ostateczny. Schody prowadzące na ambonę zdobią reliefy przedstawiające zesłanie Ducha Świętego, Golgotę i Raj. Na mównicy znajduje się klepsydra podzielona na cztery półgodzinki, służąca do odmierzania czasu trwania kazania.

Organy o wspaniałym barokowym prospekcie, wspartym przez dwóch atlasów i ozdobionym ruchomymi figurkami muzykujących aniołków, zostały gruntownie odnowione w 2016 roku. Te największe w regionie organy mają 62 głosy i są zbudowane z blisko czterech tysięcy piszczałek. Powstały w 1909 roku w znanej świdnickiej firmie Schlag & Söhne, zastępując wcześniejsze instrumenty, z których najstarszy pochodził z XVII-wiecznej pracowni Christopha Klosego, organmistrza z Brzegu. Po pierwszym instrumencie pozostało jedynie kilka piszczałek i wizerunek na stropie.

Na prospekcie organów znajduje się portret Marcina Lutra, za którym podczas konserwacji odkryto batutę. Na ramie obrazu widnieje napis „Ein feste Burg ist unser Gott” (Warowną twierdzą jest nasz Bóg), co jest tytułem hymnu Kościoła ewangelicko-augsburskiego.

Mniejsze organy  znajdują się na najwyższej emporze nad ołtarzem. Ufundowane zostały w 1695 roku przez Sigismunda Ebersbacha.

Najbardziej uprzywilejowane rodziny miały własne loże, wśród których urodą wyróżnia się loża Hochbergów. Znajduję się ona na wprost ambony. Zbudowana została w 1698 r. Jest to dowód wdzięczności dla rodziny hrabiego Johanna Heinricha von Hochberg, który ufundował dęby na budowę kościoła.

Empory biegnące na kilku poziomach, na całej długości pokryte są 78 tekstami wersetów biblijnych i 47 scenami alegorycznymi. Zobaczyć tu można bogato zdobione epitafia, tarcze cechowe piekarzy, piwowarów, rzeźników, sukienników oraz portrety mieszczan i herby szlachty.

W Hali Chrztów warto zwrócić uwagę na drewnianą, polichromowaną chrzcielnicę z 1661 roku, która jest najstarszym zachowanym elementem wyposażenia kościoła.

Malowidła na stropach przedstawiają Świętą Trójcę, Sąd Ostateczny, Niebiańskie Jeruzalem oraz upadek Babilonu. Powstały one w latach lat 1694–1696 i są autorstwa dwóch świdnickich malarzy – Chrystiana Sussenbacha i Chrystiana Kolitschka.

Kościół Pokoju w Świdnicy jest ważnym miejscem kultu dla protestantów i symbolem pojednania i pokoju. w 1989 roku premier Tadeusz Mazowiecki i kanclerz Niemiec Helmut Kohl w drodze do Krzyżowej modlili się tu o pokój. W 2014 kanclerz Niemiec Angela Merkel i premier Polski Ewa Kopacz wzięły udział w ekumenicznej modlitwie o pokój. Gościła tutaj, w 2011 r., także szwedzka para królewska Karol XVI Gustaw i królowa Sylwia, a we wrześniu 2016 przedstawiciele kościołów chrześcijańskich, judaizmu, islamu oraz buddyzmu wraz z Dalajlamą XIV wspólnie podpisali Apel o Pokój.

Ze względu na swoją unikalność i wartość historyczną, w 2001 r. został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

 

galeria zdjęć 

© 2023 Damian Sadowski         Używam plików cookie!

logo małe