Przewodnik Sudecki
Pilot Wycieczek
Damian Sadowski
tel. +48 661692613
Sudeckie Krajobrazy
Salamandra plamista
✅ Występowanie: Europa Środkowa, Południowa i częściowo Zachodnia. W Polsce salamandra plamista występuje głównie w południowej części kraju – w Sudetach, Karpatach oraz na Pogórzu. Najchętniej zasiedla wilgotne, cieniste lasy liściaste i mieszane, szczególnie te z licznymi potokami, źródliskami i dobrze rozwiniętym runem.
✅ Nazwa łacińska: Salamandra salamandra
✅ Lokalizacja zdjęcia: Pogórze Kaczawskie – Kraina Wygasłych Wulkanów
⚠️ Ochrona w Polsce: objęta ochroną gatunkową ścisłą, wpisana także do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt jako gatunek „bliski zagrożenia”
Salamandra plamista to jedno z najbardziej tajemniczych i rozpoznawalnych zwierząt polskich lasów. Jej czarne, lśniące ciało pokryte nieregularnymi żółtymi plamami stanowi nie tylko efektowne ubarwienie, ale też naturalne ostrzeżenie – salamandra produkuje bowiem toksyny, które chronią ją przed drapieżnikami. Mimo jaskrawych kolorów, jest stworzeniem niezwykle skrytym – prowadzi nocny i zmierzchowy tryb życia, a w ciągu dnia ukrywa się pod kamieniami, pniami drzew lub w norkach.
Najczęściej można ją spotkać po deszczu lub w wilgotne, ciepłe wieczory – wtedy powoli wędruje po ściółce leśnej, szukając bezkręgowców, którymi się żywi. Jej majestatyczny, powolny chód oraz nietypowy wygląd sprawiają, że salamandra od wieków budziła ciekawość i była bohaterką licznych wierzeń i legend.
🟢 Wygląd
Ciało salamandry plamistej jest masywne, pokryte błyszczącą, wilgotną skórą. Dorosłe osobniki osiągają długość od 15 do 25 cm. Jej ubarwienie to kontrastowa mieszanka czerni i intensywnej żółci – układ plam jest indywidualny dla każdego osobnika, niczym odcisk palca.
Na głowie, w okolicy gruczołów przyusznych, znajdują się specjalne struktury wydzielające toksyczne substancje (głównie samandarynę), które działają drażniąco na błony śluzowe i mogą odstraszyć drapieżniki. Choć nie stanowią zagrożenia dla ludzi, kontakt z wydzieliną może powodować podrażnienia skóry i oczu – dlatego salamandry nie należy brać do rąk.
🟢 Tryb życia
Salamandra plamista prowadzi skryty, nocny tryb życia. W dzień chowa się w wilgotnych kryjówkach, a aktywność rozpoczyna głównie po zmroku lub w czasie deszczu. Nie potrafi skakać ani biegać – porusza się powoli, z godnością, budząc często w obserwatorze wrażenie, jakby „przesuwała się” przez las niczym duch.
Zimę spędza w hibernacji – ukryta w głębokich szczelinach, norach lub opuszczonych jamach. Sen zimowy może trwać nawet do kwietnia.
🟢 Pożywienie
Salamandra odżywia się drobnymi bezkręgowcami – jej menu obejmuje ślimaki, dżdżownice, owady i pająki. Żeruje w nocy, lokalizując ofiary głównie za pomocą węchu i wrażliwości na drgania. Nie poluje aktywnie – raczej zbliża się do zdobyczy i błyskawicznie ją chwyta.
🟢 Rozród i rozwój
Samice salamandry są żyworodne – zapłodnienie następuje wewnętrznie, a rozwój larw odbywa się w ciele matki. Dopiero na etapie gotowości do życia wodnego, larwy zostają urodzone i trafiają bezpośrednio do czystych, leśnych potoków lub źródlisk. Tam przez kilka tygodni rozwijają się w wodzie, oddychając skrzelami, po czym przeobrażają się w dorosłe osobniki i wychodzą na ląd.
🟢 Ciekawostki i wierzenia
W dawnych czasach salamandra uchodziła za stworzenie niemal mityczne. Wierzono, że potrafi przetrwać w ogniu, a jej obecność miała oznaczać deszcz lub burzę. Jej jaskrawe barwy budziły respekt, a czasem lęk – dlatego przez wieki przypisywano jej nadprzyrodzone moce.
W niektórych kulturach uważano salamandrę za symbol nieśmiertelności i odrodzenia – być może z powodu jej zdolności do regeneracji uszkodzonych części ciała oraz nocnego, „niewidzialnego” trybu życia.
🟢 Galeria zdjęć
