Przewodnik Sudecki
Pilot Wycieczek
Damian Sadowski
tel. +48 661692613
Sudeckie Krajobrazy
Śnieżka – najwyższy szczyt Karkonoszy
✅ Współrzędne: 50.73628770441319, 15.739945647353775
✅ Dojazd: nawiguj – parking kolei linowej na Kopę w Karpaczu
✅ Dojazd: nawiguj – parking kolei gondolowej w Pec pod Sněžkou 
✅ Pasmo: Karkonosze
✅ Dawne nazwy: Risenberg, Schneekoppe
⚠️ Obszar chroniony: Karkonoski Park Narodowy
✅ Więcej informacji i cennik wejścia do KPN-u na stronie: https://kpnmab.pl/
✅ Szlaki:
czerwony szlak Hala Szrenicka ↔ Przełęcz Okraj
żółty szlak Śnieżka ↔ Nad Růžovohorským sedlem
czarny szlak Karpacz – Biały Jar ↔ Śnieżka
niebieski szlak Odejście Drogi Jubileuszowej ↔ Droga Jubileuszowa
Śnieżka to najwyższy szczyt Karkonoszy i całych Sudetów, znajdujący się na granicy Polski i Czech. Wznosi się na wysokość 1603 m n.p.m. i jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych szczytów w Polsce. Jej charakterystyczny stożkowy kształt i surowy krajobraz przyciągają turystów przez cały rok.
Śnieżka znajduje się w środkowej części Karkonoszy. Leży w zachodnim fragmencie Czarnego Grzbietu, który stanowi główną oś Karkonoszy. Od zachodu graniczy z Równią pod Śnieżką, oddzieloną od niej Przełęcz pod Śnieżką (1394 m n.p.m.). Na wschód od szczytu, Czarny Grzbiet ciągnie się ku Czarnej Kopie (1408 m n.p.m.). Na południe natomiast odchodzi od Śnieżki boczne ramię – Růžohorská hornatina – z wzniesieniami takimi jak Růžová hora (1390 m n.p.m.).
🟢 Rys historyczny
Śnieżka, od wieków przyciągała turystów i kuracjuszy, stając się jednym z pierwszych popularnych celów wypraw górskich w Europie. Jej relatywnie łatwa dostępność techniczna oraz dominująca pozycja w krajobrazie sprawiały, że była naturalnym magnesem dla przybywających do pobliskich uzdrowisk, takich jak Cieplice Zdrój. Już od XVI wieku region ten był znany z licznych wizyt kuracjuszy, którzy korzystali z leczniczych właściwości wód termalnych. Dodatkowym ułatwieniem, dla zdobywców, była bardzo dobrze jak na owe czasy rozbudowana infrastruktura pasterska i sieć dróg, ułatwiająca dotarcie w pobliże szczytu.
Za pierwsze udokumentowane wejście na Śnieżkę uważa się wyprawę z 1465 roku, której dokonał nieznany z imienia czeski mieszczanin z miasta Benátky nad Jizerou. Informacja o tej wyprawie pochodzi z kronik, jednak niestety nie zachowało się wiele szczegółów ani dokładny opis przebiegu wędrówki. Natomiast pierwsze grupowe wejście na szczyt, które zostało potwierdzone w zapisach, miało miejsce 7 sierpnia 1577 roku. Tego dnia na Śnieżkę wspięła się grupa 12 mieszczan z Trutnova, którym przewodził Mistrz Szymon. Było to wydarzenie wyjątkowe, jak na tamte czasy, i pokazuje, jak wcześnie Śnieżka zaczęła budzić zainteresowanie wśród mieszkańców regionu.
W 1677 roku Śnieżka została odwiedzona przez dwóch polskich szlachciców: Michała Kazimierza Radziwiłła, podkanclerzego i hetmana polnego litewskiego, oraz Teodora Bilewicza, stolnika żmudzkiego. Była to jedna z najwcześniejszych udokumentowanych wizyt polskich podróżników na tym szczycie. Wyruszyli oni konno z uzdrowiska w Cieplicach, co w tamtym czasie było zarówno praktycznym, jak i prestiżowym sposobem podróżowania.
Relacja Bilewicza z tej wyprawy, choć niezachowana w pełnej formie, wskazuje, że celem podróży była eksploracja gór i ich niezwykłej przyrody, a także podziwianie imponujących krajobrazów, które Śnieżka oferuje.
Śnieżka w kolejnych wiekach zyskiwała na popularności, szczególnie w XVIII wieku, kiedy stała się jednym z najbardziej znanych i najczęściej odwiedzanych szczytów w Europie. Jej popularność wynikała zarówno z walorów krajobrazowych, jak i z bliskości uzdrowisk, takich jak Cieplice, które przyciągały licznych kuracjuszy.
Kaplica Św. Wawrzyńca – rok 1802 (źródło: https://polska-org.pl/)
Kaplica Św. Wawrzyńca – rok 1825 (źródło: https://polska-org.pl/)
Istotnym momentem w historii Śnieżki było wzniesienie Kaplicy Św. Wawrzyńca, ukończonej i poświęconej 10 sierpnia 1681 roku. Fundatorem kaplicy był Hrabia Christof Leopold von Schaffgotsch, który chciał uczynić z góry miejsce o charakterze nie tylko turystycznym, ale również duchowym. Kaplica, zbudowana z miejscowego kamienia, szybko stała się punktem pielgrzymek religijnych i ważnym schronieniem dla wędrowców w trudnych warunkach pogodowych, które często panują na Śnieżce.
W 1696 roku w Kaplicy Św. Wawrzyńca na Śnieżce wyłożono specjalną księgę wpisów dla turystów i pielgrzymów, w której mogli oni pozostawiać ślady swojej obecności na szczycie. To wydarzenie świadczy o rosnącej popularności tej góry jako celu turystycznych wypraw i pielgrzymek. Tego samego roku Śnieżkę zdobyła również pierwsza kobieta – Maria Adlerin, która po ośmiu dniach od zdobycia szczytu odbyła udany poród, co uczyniło jej wyprawę szczególnie pamiętną.
Pod koniec XVII wieku na Śnieżkę wielokrotnie wchodził również Georg Anton Volkmann, niemiecki naukowiec, który badał przyrodę i historię górnictwa w Karkonoszach. Volkmann, autor książki Silesia subterranea z 1720 roku, jest uznawany za jednego z pierwszych badaczy tego regionu. Jego prace miały duże znaczenie w zrozumieniu geologicznych i górniczych aspektów Karkonoszy.
W XVIII i XIX wieku na szczyt docierały osoby z całej Europy, w tym także przyszły prezydent USA John Quincy Adams, który odwiedził Śnieżkę w 1800 roku i uwiecznił swoje wrażenia w obszernych opisach.
Opiekę nad kaplicą, do 1810 roku sprawowali cystersi z Krzeszowa. Cystersi odprawiali tam msze kilka razy w roku, głównie z okazji ważniejszych świąt liturgicznych, co było typowe dla ich duchowej działalności w tym rejonie.
Po 1810 roku, kiedy kaplica na Śnieżce została sekularyzowana, przestała pełnić funkcję religijną, a jej rolę zaczęła przejmować działalność turystyczna. Początkowo kaplica pełniła nieoficjalnie funkcję schronu dla wędrowców.
W 1823 roku, handlarz skór – Karol Siebenhaar, wyremontował kaplice i przekształcił ją w skromne schronisko turystyczne. W tym samym roku, rozpoczęto również prowadzić regularne obserwacje meteorologiczne.
W 1850 roku na Śnieżce rozpoczęła się nowa era, której gospodarzem został Friedrich Sommer, który przywrócił kaplicy jej dawny sakralny charakter i przeprowadził jej ponowne poświęcenie. W tym samym czasie rosnące zapotrzebowanie turystów na noclegi w Karkonoszach skłoniło go do podjęcia budowy pierwszego prawdziwego schroniska na szczycie. Sommer zainwestował 2000 talarów, co umożliwiło postawienie drewnianego, parterowego budynku z dwuspadowym dachem. Niestety, schronisko spłonęło już po siedmiu latach eksploatacji.
Nie zrażony niepowodzeniem, w 1858 roku Sommer wybudował drugie schronisko, tym razem piętrowe, o dużo większej kubaturze, mogące pomieścić aż 35 gości. Niestety i ten obiekt zniszczył pożar wywołany burzą.
W 1862 roku, Friedrich Sommer zdecydował się na budowę trzeciego schroniska. Dzięki ogromnemu wysiłkowi i inwestycjom, wzniósł on Preußische Baude, budynek, który stał się symbolem rozwoju turystyki górskiej w Karkonoszach. Schronisko wyróżniało się przestronną jadalnią na parterze oraz 26 pokojami, które mogły pomieścić ponad 100 gości.
Śnieżka, oprócz swojego naturalnego uroku, odegrała niezwykłą rolę w historii poczty. 23 lipca 1873 roku wysłano stamtąd pierwszą ilustrowaną kartkę pocztową, co zapoczątkowało rozwój pocztówek jako pamiątek z podróży. Już od 1852 roku na szczycie regularnie funkcjonowała najwyżej położona w Prusach agencja pocztowa, co umożliwiło sprawną dystrybucję tych wyjątkowych przesyłek.
W ciągu kilku dekad popularność pocztówek gwałtownie wzrosła. W 1897 roku liczba wysłanych ze Śnieżki kart osiągnęła 12 tysięcy, a w roku 1900 dzienna sprzedaż wynosiła około 1500 sztuk. To wyjątkowe osiągnięcie świadczyło o znaczeniu Śnieżki nie tylko jako atrakcji turystycznej, ale i kluczowego miejsca w historii komunikacji pocztowej.
W roku 1868 po czeskiej stronie Śnieżki wybudowano drugie schronisko, które przez ponad sto lat służyło turystom odwiedzającym najwyższy szczyt Karkonoszy. Schronisko to funkcjonowało aktywnie aż do końca lat 80. XX wieku, będąc ważnym punktem na mapie turystycznej regionu.
Śnieżka – lata 1801-1830 (źródło: https://polska-org.pl/)
Śnieżka – rok 1891 (źródło: https://polska-org.pl/)
Niestety, z biegiem czasu jego stan techniczny znacznie się pogorszył, co stwarzało zagrożenie dla użytkowników. W roku 2004, ze względu na zły stan konstrukcji, zdecydowano się na jego rozbiórkę.
Od lat 70. XIX wieku właścicielem schronisk został Friedrich Pohl, a później jego syn Emil. Pod rządami Emila Pohla schronisko na Śnieżce przeżywało największy rozkwit.
W latach 1899–1900 na szczycie Śnieżki wzniesiono kolejny obiekt – obserwatorium meteorologiczne. Była to wyjątkowa konstrukcja, z 16-metrową drewnianą wieżą, którą stabilizowano stalowymi linami. Budynek ocieplono innowacyjnym na tamte czasy materiałem – kostką azbestowo-korkową.
Mimo skromnych rozmiarów obiekt ten stał się w 1900 roku najdroższą budowlą w Europie, głównie ze względu na ogromne koszty transportu materiałów na trudnodostępny szczyt Śnieżki.
Śnieżka – lata 1899-1900 (źródło: https://polska-org.pl/)
Śnieżka – lata 1902-1910 (źródło: https://polska-org.pl/)
Wybuch I wojny światowej miał istotny wpływ na turystykę w rejonie Śnieżki, szczególnie na funkcjonowanie schronisk zarządzanych przez rodzinę Pohl. Kryzys nie wynikał z braku gości, lecz z niedoboru personelu i zaopatrzenia. Większość pracowników została wysłana na front, co uniemożliwiło obsługę turystów i konserwację obiektów. W efekcie schroniska zostały zamknięte na cztery lata (1916–1920).
Czasie II wojny światowej, najwyższy szczyt Karkonoszy, odgrywała istotną rolę. Niemcy wykorzystali jego strategiczne położenie, tworząc na wierzchołku stację radiową dla lotnictwa. Pod koniec wojny, gdy zbliżała się klęska Niemiec, władze okupacyjne postanowiły wysadzić obiekt. Dzięki ówczesnemu kierownikowi Obserwatorium, Kurtowi Glassowi, udało się uratować obiekt przed zniszczeniem. Glass, wbrew rozkazowi generała lotnictwa von Vega, który nakazał wysadzenie stacji radiowej na Śnieżce, postanowił zignorować to polecenie. Dzięki jego decyzji oraz sprzyjającym okolicznościom, Obserwatorium przetrwało końcowy etap wojny i nie zostało całkowicie zniszczone.
W maju 1945 roku budynek Obserwatorium na Śnieżce został zabezpieczony przez czeskich partyzantów. Niedługo później przeprowadzono inwentaryzację instrumentów i wyposażenia obiektu. Pomimo trudnej sytuacji politycznej, Kurt Glass wraz z Poloczkiem kontynuowali prowadzenie obserwacji meteorologicznych, a wyniki swoich badań przesyłali do Pragi.
13 lipca 1945 roku na Śnieżkę przybyła czeska delegacja wojskowo-cywilna, której celem było oficjalne włączenie obserwatorium do Czeskiej Służby Meteorologicznej. Jednak Kurt Glass zdecydowanie sprzeciwił się temu, deklarując swoją lojalność wobec polskich władz. Dzięki temu, po wytyczeniu nowych granic państwowych w połowie lipca, Obserwatorium znalazło się po stronie polskiej.
Organizację dalszych prac obiektu powierzono Oddziałowi Państwowego Instytutu Hydrologiczno-Meteorologicznego we Wrocławiu, co zapoczątkowało nowy etap w historii placówki na Śnieżce.
W 1946 roku drugi obiekt na szczycie Śnieżki przejęła Dolnośląska Spółdzielnia Turystyczna, przekształcając je w schronisko turystyczne oferujące 12 pokoi z 40 miejscami noclegowymi. Od 1951 roku zarządzanie przejęło Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, a później Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze (PTTK). W wyniku rosnącego ruchu turystycznego i złego stanu technicznego starego budynku PTTK zdecydowało się na jego rozbiórkę.
W latach 70. XX wieku, kiedy stary budynek zastępowano nowoczesnym obiektem obserwatorium, pojawiły się plany przeniesienia zabytkowej konstrukcji do Karpacza i przekształcenia jej w muzeum meteorologii. Niestety, pomysłu tego nigdy nie zrealizowano. Po rozbiórce przeprowadzonej w 1989 roku materiały z dawnego budynku zostały pozostawione i z czasem bezpowrotnie zniszczone.
Budowa obserwatorium na Śnieżce – lata 1970-1973. (źródło: https://polska-org.pl/)
Budowa obserwatorium na Śnieżce – lata 1972-1973. (źródło: https://polska-org.pl/)
Nowe obserwatorium na Śnieżce, czyli Wysokogórskie Obserwatorium Meteorologiczne im. Tadeusza Hołdysa, znane jako słynne „talerze”, zostało wybudowane w latach 1966–1974. Projekt tego wyjątkowego budynku stworzyli architekci Witold Lipiński i Waldemar Wawrzyniak. Charakterystyczna forma obserwatorium składa się z trzech spiętrzonych dysków o stalowej konstrukcji: dolny mieści restaurację, a dwa górne – przestrzenie obserwatorium meteorologicznego.
Chociaż budowa wywoływała kontrowersje, głównie ze względu na brak nawiązań do tradycyjnej architektury regionalnej, „talerze” stały się ikoną nowoczesności i jedną z najbardziej oryginalnych konstrukcji wzniesionych na Dolnym Śląsku w okresie PRL.
Kaplica Św. Wawrzyńca i obserwatorium na Śnieżce
11 marca 2009 roku w Obserwatorium na Śnieżce doszło do poważnego uszkodzenia stalowej konstrukcji wspierającej górny dysk budynku. Incydent ten zmusił do natychmiastowej ewakuacji pracowników, aby zapewnić ich bezpieczeństwo.
W 2015 roku, z powodu złego stanu technicznego, słynne „spodki” Obserwatorium Meteorologicznego na Śnieżce zostały zamknięte dla turystów. Nie zamknięto jednak obserwatorium, które do dnia dzisiejszego pełni swoją funkcję badawczą i meteorologiczną. Zamknięcie obiektu wywołało dyskusje na temat konieczności przeprowadzenia kompleksowych remontów, aby przywrócić jego dawną świetność i pełną dostępność.
W czerwcu 2020 roku budynek Obserwatorium Meteorologicznego na Śnieżce został wpisany do rejestru zabytków województwa dolnośląskiego. Decyzja ta podkreśliła wyjątkową wartość architektoniczną i historyczną obiektu, będącego symbolem polskich Karkonoszy.
W 2021 roku wystartował projekt #NowaŚnieżka, którego celem jest przekształcenie Śnieżki w nowoczesne, przyjazne miejsce dla wszystkich odwiedzających najwyższy szczyt Karkonoszy. Inicjatywa zakłada stworzenie przestrzeni, która nie tylko spełnia funkcje edukacyjne, ale także rekreacyjne i gastronomiczne.
W ramach projektu planuje się udostępnienie zwiedzającym nowoczesnej infrastruktury, w której będą mogli dowiedzieć się więcej o prognozach pogody, zmianach klimatycznych, meteorologii i hydrologii. Oprócz tego turyści będą mieli możliwość odpoczynku i skorzystania z oferty gastronomicznej w komfortowych warunkach.
Projekt #NowaŚnieżka ma na celu nie tylko poprawę warunków dla turystów, ale także podkreślenie roli Śnieżki jako miejsca o znaczeniu naukowym, edukacyjnym i kulturowym.
🟢 Pomiary Śnieżki na przestrzeni wieków (od 5500 m n.p.m. do 1603 m n.p.m.)
Pomiary wysokości Śnieżki mają długą i fascynującą historię, odzwierciedlającą rozwój nauki i technik pomiarowych. Przez wiele wieków były one obarczone znacznymi błędami, wynikającymi z ograniczeń technologicznych i wiedzy.
W XVI wieku jeden z pierwszych pomiarów wysokości Śnieżki przeprowadził Krzysztof Schilling, jeleniogórski humanista. Wyliczył on wówczas, że szczyt ma aż 5500 metrów, co było znacznym przeszacowaniem rzeczywistej wysokości. Mimo to wynik ten był akceptowany przez ponad 200 lat jako obowiązujący. Tego rodzaju błędy wynikały z ograniczeń technicznych oraz niedoskonałości metod pomiarowych stosowanych w tamtych czasach.
W 1569 roku również Czesi podjęli próbę oszacowania wysokości Śnieżki. Dokonali tego Jiri z Rasna, Jan Polak oraz Szymon Huttl, którzy ustalili, że szczyt wznosi się na ponad 1100 metrów ponad Obří důl – największy kocioł polodowcowy w Karkonoszach.
Chociaż ich pomiar był znacznie bliższy prawdy niż wynik Krzysztofa Schillinga, to jednak nadal był daleki od dokładności, ponieważ rzeczywista różnica wysokości wynosi około 550-600 metrów (dno Obřího dolu znajduje się na wysokości ok. 850-900 m n.p.m.).
W XVIII wieku wysokość Śnieżki była obiektem zainteresowania wielu badaczy.
W 1760 roku pojawiła się dokładniejsza próba pomiaru wysokości Śnieżki. Pastor Volkmar z Piechowic wykorzystał do tego barometr, co w tamtych czasach było nowatorskim podejściem. Na podstawie pomiarów ustalił, że różnica wysokości między Piechowicami a szczytem Śnieżki wynosi 931 metrów.
Choć wynik był bardziej precyzyjny niż wcześniejsze oszacowania, to nadal znacząco odbiegał od rzeczywistości – rzeczywista różnica poziomów między Piechowicami (ok. 366 m n.p.m.) a Śnieżką wynosi około 1236 metrów. Błąd pastora Volkmara był związany zapewne z ograniczoną dokładnością ówczesnych barometrów i niewystarczającą wiedzą na temat wpływu ciśnienia atmosferycznego na takie pomiary.
W 1766 roku dokonano jednego z pierwszych stosunkowo precyzyjnych pomiarów wysokości Śnieżki. Śląski geograf i opat żagański, Ignacy Felbiger, wykorzystał do tego dwa barometry. Jeden z nich pozostawił w klasztorze w Krzeszowie, a drugi wniósł na szczyt Śnieżki. Na podstawie różnicy ciśnień wyliczył, że wysokość Śnieżki wynosi około 1577 metrów, co oznaczało pomyłkę wynoszącą zaledwie 25 metrów w stosunku do rzeczywistej wysokości.
W tym czasie pomiarów dokonał również wrocławski matematyk i astronom Johann Ephraim Scheibel, który zmierzył wysokość Śnieżki ponad poziom Wrocławia. Uzyskany przez niego wynik wynosił 1474 metry, co oznaczało błąd wynoszący zaledwie 11 metrów, ponieważ rzeczywista różnica wysokości między Śnieżką a Wrocławiem wynosi około 1485 metrów.
W 1796 roku Adolf Traugott von Gersdorf, niemiecki przyrodnik i miłośnik nauki, przeprowadził kolejny, bardzo precyzyjny pomiar wysokości Śnieżki. Na podstawie swoich obliczeń oszacował, że wynosi ona 1605,5 metranad poziomem morza.
Wysokość Śnieżki wynosząca 1602 m, została zmierzona w latach 30. XX wieku, kiedy to w ramach prac geodezyjnych ustawiono punkt triangulacyjny. Pomiar ten, choć był dokładny na ówczesne standardy, odnosił się do punktu triangulacyjnego, który nie znajdował się w najwyższym punkcie Śnieżki, lecz w miejscu z dobrym widokiem, co ułatwiało precyzyjne wykonanie pomiarów geodezyjnych.
Pomiar wysokości Śnieżki, przeprowadzony w 2014 roku, przez czeskiego geodetę Vladimíra Hlavsa z Geodézie Krkonoše, dostarczył nowego, dokładnego wyniku. Zgodnie z tymi pomiarami, najwyższy punkt Śnieżki ma wysokość 1603 metry i 29,6 centymetra.
Pomiar Hlavsa uwzględnia odniesienie do poziomu morza Bałtyckiego, mierzonego w Kronsztadzie, co stanowi standardową metodę geodezyjną. Okazało się, że najwyższy punkt Śnieżki znajduje się po polskiej stronie granicy, w pobliżu kaplicy św. Wawrzyńca. Z kolei po czeskiej stronie granicy, wysokość Śnieżki jest o około 10 centymetrów niższa, a tzw. punkt triangulacyjny, który na mapach jest uznawany za wysokość góry, wynosi 1602 metry i 20 centymetrów.
Śnieżka na akwareli z końca XVIII wieku autorstwa Christopha Nathe Kopa (źródło: https://polska-org.pl/)
🟢 Dzień Świętego Wawrzyńca – Święto Ludzi Gór
Święto Ludzi Gór, obchodzone co roku 10 sierpnia na szczycie Śnieżki, jest wydarzeniem pełnym symboliki i ducha wspólnoty. To dzień, w którym góry stają się miejscem spotkania tych, którzy je tworzą, chronią i kochają – przewodników, ratowników, pracowników parków narodowych, mieszkańców regionu oraz turystów i miłośników gór.
To święto jest nie tylko okazją do wspólnego świętowania, ale też do refleksji nad tym, jak góry wpływają na nasze życie – uczą pokory, wytrwałości i szacunku do natury. Spotkanie na najwyższym szczycie Karkonoszy symbolizuje jedność i solidarność ludzi związanych z górami, niezależnie od ich roli czy pochodzenia.
Święto Ludzi Gór przypomina nam, że góry to coś więcej niż tylko krajobraz – to miejsce, gdzie pasja i trud łączą się z pięknem, a każdy krok na górskim szlaku staje się częścią większej opowieści.
Punktualnie o godzinie 12:00 na szczycie Śnieżki, przy kaplicy Św. Wawrzyńca, rozpoczyna się uroczysta msza święta, stanowiąca kulminacyjny punkt obchodów Święta Ludzi Gór. To wyjątkowe wydarzenie, prowadzone w trzech językach – polskim, czeskim i niemieckim – podkreśla międzynarodowy wymiar tej uroczystości oraz wspólnotę ludzi związanych z górami, niezależnie od granic geograficznych czy kulturowych. Udział setek osób w liturgii tworzy wyjątkową atmosferę duchowej jedności w otoczeniu majestatycznych Karkonoszy.
Święto Ludzi Gór – uroczysta msza święta
Po zakończeniu mszy, część uczestników wyrusza w dół, do Kotła Łomniczki – Symbolicznego Cmentarza Ofiar Gór. Ten szczególny punkt pamięci to przestrzeń głębokiej zadumy i hołdu dla tych, którzy poświęcili swoje życie górom, zarówno w tragicznych okolicznościach, jak i przez wybitne zasługi dla Karkonoszy. Symboliczny Cmentarz jest miejscem, które przypomina o potędze gór i o konieczności szacunku wobec ich siły i nieprzewidywalności. To także przestrzeń wspólnoty i pamięci, w której ludzie gór – zarówno żyjący, jak i ci, którzy odeszli – pozostają na zawsze połączeni przez swoje pasje, poświęcenie i miłość do gór.
Pomysł wspólnych spotkań na najwyższym szczycie Karkonoszy, Śnieżce, zrodził się w 1981 roku przy okazji obchodów trzysetnej rocznicy poświęcenia kaplicy św. Wawrzyńca. Jerzy Pokój, wówczas członek Zarządu Koła Przewodników Sudeckich, a obecnie przewodniczący Sejmiku Województwa Dolnośląskiego, zaproponował ustanowienie 10 sierpnia dniem święta przewodników sudeckich. Jego inicjatywa szybko spotkała się z szerokim poparciem, dając początek tradycji, która przetrwała dekady.
Z biegiem lat do obchodów zaczęły dołączać inne grupy związane z górami. Święto stało się wspólne dla ratowników Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, funkcjonariuszy Straży Granicznej, pracowników Karkonoskiego Parku Narodowego, a także wszystkich ludzi, których życie zawodowe lub prywatne jest nierozerwalnie związane z górami.
Kocioł Łomniczki – Symboliczny Cmentarz Ofiar Gór
🟢 Budowa geologiczna
Najwyższy szczyt Karkonoszy i całych Sudetów, wyróżnia się charakterystycznym stożkowym kształtem, który jest wynikiem jej unikalnej budowy geologicznej. Skalny stożek Śnieżki zbudowany jest głównie z hornfelsów, skał metamorficznych powstałych w wyniku przeobrażenia łupków łyszczykowych w wysokich temperaturach w kontakcie z gorącą magmą. Z kolei u podstawy zachodniej strony masywu znajdują się granity. To właśnie różnorodność i odporność tych skał przyczyniły się do wykształcenia ostrego, wyrazistego profilu Śnieżki.
Podstawowy budulec głównego grzbietu Karkonoszy, mniej trwały granit, powoduje, że pozostałe szczyty w okolicy mają łagodniejsze i bardziej zaokrąglone kształty. Śnieżka, jako wyjątkowy element krajobrazu, posiada stromą północną stronę pokrytą rumoszem skalnym, południowe zbocze pocięte głębokimi żlebami, a od wschodu opada łagodniej w kierunku Slunečné údolí (Słonecznej Doliny).
Zbocza Śnieżki opadają ku dwóm głębokim dolinom polodowcowym: Dolinie Łomniczki po stronie polskiej oraz Obří důl po stronie czeskiej.
Północna strona Śnieżki pokrytą rumoszem skalnym
🟢 Klimat
Śnieżka charakteryzuje się wyjątkowym klimatem, który przypomina warunki za kołem podbiegunowym. Dzięki temu już na stosunkowo niewielkiej wysokości, jak na szerokość geograficzną, wykształciła się roślinność alpejska. Specyficzne warunki meteorologiczne, takie jak niskie temperatury, duże opady i silne wiatry, są kluczowe dla tego unikalnego ekosystemu.
Średnia roczna temperatura na Śnieżce wynosi niewiele powyżej 0°C, a najcieplejszym miesiącem jest lipiec, z przeciętną temperaturą 10,6°C. Z kolei pokrywa śnieżna może pojawić się już w październiku i utrzymywać się nawet do maja. Średnia roczna suma opadów przekracza 1000 mm, co dodatkowo podkreśla surowość klimatu.
Najbardziej charakterystycznymi cechami Śnieżki są jednak huraganowe wiatry, które mogą osiągać prędkość ponad 80 m/s, oraz częste zamglenie, które występuje przez ponad 300 dni w roku. Średnia wieloletnia prędkość wiatru wynosi prawie 12 m/s, a w niektórych miesiącach zimowych przekracza nawet 25 m/s.
Dzięki swoim wyjątkowym warunkom Śnieżka jest doskonałym miejscem do badań klimatycznych. Od 1880 roku prowadzone są tu nieprzerwane obserwacje meteorologiczne, co czyni ją jednym z najważniejszych punktów badawczych w regionie. Zminimalizowany wpływ lokalnych czynników pozwala na wiarygodne monitorowanie zmian klimatycznych, a dotychczasowe pomiary wskazują, że od początku obserwacji średnia temperatura wzrosła o ponad 1°C.
Śnieżka jest także miejscem, gdzie można obserwować rzadkie zjawiska meteorologiczne, takie jak ognie św. Elma, widmo Brockenu czy Glorię, które dodatkowo podkreślają niezwykłość tego szczytu.
Kaplica Św. Wawrzyńca
🟢 Flora i fauna
Karkonosze, a zwłaszcza szczyt Śnieżki, charakteryzują się unikalnymi warunkami ekologicznymi i różnorodnością roślinności, która dostosowała się do trudnych warunków klimatycznych i geologicznych. Najwyższe piętro alpejskie w Karkonoszach, występujące powyżej 1450 m n.p.m.
W piętrze tym występują przede wszystkim murawy alpejskie (Carici (rigidae)-Festucetum airoidis), które kolonizują miejsca z choćby minimalną warstwą gleby. W ich składzie dominują rośliny jednoliścienne jak: Kostrzewa niska (Festuca airoides), Turzyca tęga (Carex bigelowii), Wiechlina wiotka (Poa laxa), Mietlica skalna (Agrostis rupestris), Sit skucina (Juncus trifidus), który w Sudetach występuje wyłącznie w Karkonoszach.
Na wschodnich stokach Śnieżki rozwija się bardziej zróżnicowana roślinność piętra alpejskiego. Wyróżniają się tu bogatsze formy muraw alpejskich oraz skupienia roślin kwiatowych, w tym liczną grupę z rodzaju jastrzębiec. Dodatkowo spotkać tu można: Jaskiera platanolistnego (Ranunculus platanifolius), Krwawniki (Achillea spp.), Kukliki górski (Geum montanum), Pierwiosneki lekarskie (Primula veris), Nawłoć alpejską (Solidago alpestris), Rdest wężownika czy Sasankę alpejską (Pulsatilla alpina).
W niższych partiach Karkonoszy, poniżej rumowisk skalnych, gdzie warunki stają się bardziej sprzyjające (osłona przed silnymi wiatrami i większa warstwa gleby), dominują sudeckie zarośla kosodrzewiny. Są to charakterystyczne siedliska piętra subalpejskiego, które miejscami mogą wnikać także w sąsiednie piętra.
Śnieżka, jest również miejscem o niezwykłej wartości przyrodniczej, wyróżniającym się występowaniem unikatowych gatunków roślin. Wśród nich znajdują się endemity karkonoskie oraz gatunki, które mają w Karkonoszach jedyne stanowiska w Polsce. Są to: Dzwonki karkonoskie (Campanula bohemica) – endemit, Mniszek czarniawy (Taraxacum nigricans), Mniszek alpejski (Taraxacum alpestre) czy Przetacznik stokrotkowy (Veronica bellidioides).
Fauna Śnieżki, jest stosunkowo uboga, co wynika zarówno z ekstremalnych warunków środowiskowych, jak i intensywnej presji turystycznej. Surowy klimat, ograniczone zasoby pokarmowe i trudne warunki siedliskowe ograniczają występowanie wielu gatunków zwierząt, szczególnie dużych ssaków i gadów. Mimo to w tym obszarze można zaobserwować kilka gatunków przystosowanych do życia w piętrze alpejskim i subalpejskim i są to przed wszystkim ptaki, takie jak: Podróżniczek (Luscinia svecica), Płochacz halny (Prunella collaris), Białorzytka (Oenanthe oenanthe) czy Cietrzew (Tetrao tetrix) który ma swoją ostoję po czeskiej stronie Śnieżki, (od strony Czarnego Grzbietu)
Rdest wężownik (Bistorta officinalis)
🟢 Propozycje wycieczek na Śnieżkę
🧭 Najkrótsza trasa na Śnieżkę – szlak czarny
Najkrótsza trasa na Śnieżkę prowadzi czarnym szlakiem z Karpacza tzw. Śląską Drogą. Wycieczkę rozpocząć można przy dolnej stacji wyciągu na Kopę, na ulicy Olimpijskiej. Całkowita długość trasy wynosi około 6 km, a suma podejść to nieco ponad 800 m. Przejście tego szlaku zajmuje średnio około 3 godzin w górę oraz 1 godzinę i 30 minut w dół.
Trasa jest dość stroma i kamienista na całej długości, co może stanowić wyzwanie dla mniej doświadczonych turystów. W okresie zimowym poruszanie się jest utrudnione ze względu na dużą pokrywę śnieżną oraz oblodzenie.
Początkowo szklak prowadzi w znacznej mierze zmienionym lasem regla dolnego, w którym odnaleźć można pozostałości lasów naturalnych w postaci pojedynczych okazałych buków, jaworów czy jodeł. Następnie reglem górnym w większości porośniętym przez górnoreglową świerczynę sudecką. Po ok 2,5 km dochodzimy niszy niwalnej Białego Jaru – nie do końca wykształconego kotła polodowcowego. W tym miejscu 20 marca 1968 r. zeszła potężna lawina (długość lawiniska ok. 1 km, wysokość w czole ok. 15 m), która pochłonęła życie 19 osób. Przy szlaku znajduje się betonowa podstawa pomnika poświęconego ofiarom tego wydarzenia. Sam pomnik został zniszczony przez lawinę w 1974 r.
Po minięciu Białego Jaru, czarny szlak prowadzi w pobliżu górnej stacji wyciągu kolei linowej „Zbyszek”, znajdującej się na wysokości około 1350 m n.p.m. Dla osób, które chcą skrócić czas wędrówki lub uniknąć bardziej wymagającego początkowego odcinka trasy, wyciąg oferuje wygodne rozwiązanie.
Od wyciągu szlak kontynuuje swoją trasę szeroką, brukowaną drogą prowadzącą do Domu Śląskiego, malowniczo położonego schroniska na wysokości 1400 m n.p.m.. Jest to dogodny punkt odpoczynku przed ostatnim etapem wędrówki na najwyższy szczyt Karkonoszy.
Za schroniskiem szlak czarny łączy się z czerwonym, prowadząc wspólnie na szczyt Śnieżki tzw. Zakosami. Mniej więcej po pokonaniu 2/3 dystansu od Domu Śląskiego, mijamy po prawej stronie metalowy krzyż z pamiątkową tablicą, która upamiętnia jedną z najtragiczniejszych historii związanych z tym szczytem. 16 stycznia 1975 roku w wyniku nieszczęśliwego wypadku, życie straciły trzy osoby: jeden turysta oraz dwaj ratownicy z czeskiej Horskiej Služby – Jan Messner i Štefan Spusta.
Nisza niwalna Białego Jaru
Panorama z górnej stacji wyciągu kolei linowej „Zbyszek”
Równia pod Śnieżką
Krzyż upamiętniający tragiczny wypadek na zboczach Śnieżki
Punkt widokowy na Obří důl
🟢 Galeria zdjęć
