

Przewodnik Sudecki
Pilot Wycieczek
Damian Sadowski
tel. +48 661692613


Sudeckie Krajobrazy
∴ Pogórze Izerskie
Strona główna → Sudeckie Krajobrazy → Sudety Zachodnie → Pogórze Izerskie → Zamek w Rybnicy
Zamek w Rybnicy
✅ Współrzędne: 50.937748726794005, 15.589942888201714
✅ Dojazd: nawiguj
✅ Pasmo: Pogórze Izerskie
✅ Dawne nazwy: Laudis Palatium, Läusepelz
Rybnica leży około 8 kilometrów na zachód od Jeleniej Góry, w pobliżu drogi krajowej nr 30 prowadzącej do Gryfowa Śląskiego. Na stromym, zalesionym wzgórzu, otoczonym malowniczymi stawami, kryją się ruiny dawnego zamku – nieco zapomnianego, lecz wciąż pełnego historii.
Choć do zamku nie prowadzi żaden znakowany szlak turystyczny, dotarcie na miejsce nie jest trudne. Wzniesienie oraz pozostałości warowni są gęsto porośnięte drzewami, dlatego najlepszym okresem na ich odwiedzenie jest wiosna lub jesień, gdy roślinność nie ogranicza widoczności.
U podnóża wzgórza biegnie linia kolejowa Jelenia Góra – Stara Kamienica. Ruiny zamku w Rybnicy pozostają dostępne dla zwiedzających przez cały rok, czekając na tych, którzy zechcą odkryć ich tajemnice.
🟢 Rys historyczny
Średniowieczne kroniki wskazują, że zamek początkowo nosił nazwę Laudis Palatium lub Lausepelz. Według niektórych interpretacji nazwa ta mogła wywodzić się od łużyckiego Lausche Polske, co oznaczało „Łysą Górę”. Z czasem przekształciła się w Läusepelz.
Dokładna data powstania zamku pozostaje nieznana, choć przypuszcza się, że pod koniec XIII wieku wzniesiono tu siedzibę rodu von Reibnitz, wzmiankowanego w dokumentach z 1288 roku. Istnieją również przekazy sugerujące, że już w X wieku w Rybnicy osiedliły się siostry beginki. Potwierdzać to miała inskrypcja z rokiem 1234, wyryta na jednej z kamiennych ścian zamku. Odkryta podczas remontu w połowie XVIII wieku, niestety później uległa zniszczeniu.
W 1345 roku książę świdnicko-jaworski Henryk przekazał rycerzowi Konradowi von Czirnowi dochody z Rybnicy i okolicznych wsi, co może świadczyć o istnieniu w tym miejscu siedziby rycerskiej.
Tradycja przypisuje budowę murowanego zamku cesarzowi Karolowi IV Luksemburskiemu w latach 60. XIV wieku, choć brak jednoznacznych dowodów na potwierdzenie tej tezy. Wiadomo jednak, że cesarz odwiedził to miejsce w 1365 roku.
Przypuszcza się, że w latach 20. XV wieku warownia została zdobyta i zniszczona przez husytów. Wkrótce jednak podjęto jej odbudowę, przy czym zakres prac musiał znacząco zmienić pierwotny układ i formę zamku. Obecnie zachowane relikty wskazują, że większość murów pochodzi z XV i XVI wieku. Nie wiadomo dokładnie, kto był inicjatorem odbudowy ani kiedy ją ukończono, jednak możliwe, że inwestycję przeprowadził Hans von Zedlitz, znany również jako von Reibnitz, który w drugiej połowie XV wieku był właścicielem wsi. W 1532 roku jego wnuk, Hans III, sprzedał rybnickie dobra Christophowi von Redern z Nielestna. Przez kolejne dwieście lat losy zamku pozostają nieznane.
Ponowne wzmianki o Rybnicy pojawiają się w 1756 roku, kiedy wraz z pobliską Starą Kamienicą stała się własnością jeleniogórskiego kupca Georga Friedricha Schmidta. Rozpoczął on lub kontynuował prace modernizacyjne, jednak stan budowli najprawdopodobniej nie pozwalał już na jej pełne użytkowanie jako rezydencji mieszkalnej.
Po śmierci Schmidta jego żona, Margarethe Elisabeth z domu Gottfried, w 1765 roku przekazała majątek swojemu drugiemu mężowi, Christianowi Benedicto Kahlowi. W 1770 roku dobra, wraz z Maciejowcem, przeszły na własność Fundacji Świętojańskiej Legnickiej Akademii Rycerskiej (Königliche Stifts-Amt zu Sankt Johann), a w 1786 roku zostały zakupione przez hrabiego Karla von Röder ze Skały. W tym okresie przeprowadzono kolejne prace remontowe, prawdopodobnie w celu dostosowania zamku do potrzeb funkcjonującego u jego podnóża folwarku.
Osiem lat później majątek objął Gottlieb Wilhelm von Bressler, właściciel dóbr Lauske w Saksonii. Jego potomkowie i spadkobiercy utrzymywali folwark w Rybnicy aż do 1937 roku, choć nigdy nie rezydowali tu na stałe.
Ostatnimi przedwojennymi właścicielami działki z ruiną zamku byli wyższy radca budowlany Rautenberg (1937–1939) oraz Herbert Stabrin (1939–1945), współwłaściciel fabryki likierów Echt Stornsdorfer-Bitter Fabrik. Stabrin wybudował w pobliżu wzgórza zamkowego dom dla siebie i swojej rodziny.
Po wojnie zamek pozostał bez gospodarza. Choć formalnie podlegał władzom Kombinatu Rolno-Przemysłowego, nie podjęto żadnych działań mających na celu ochronę jego murów przed dalszą degradacją. Tym samym, opuszczony już w pierwszej połowie XIX wieku, zamek stopniowo popadał w ruinę.
🟢 Architektura
Nie zachowały się żadne źródła historyczne, które pozwalałyby na dokładne odtworzenie wyglądu i układu przestrzennego średniowiecznego zamku. Przypuszcza się, że po przebudowie, prawdopodobnie przeprowadzonej w połowie XV wieku, centralnym elementem architektonicznym stał się trzykondygnacyjny budynek o rzucie prostokąta o wymiarach 15 × 25 metrów. Od strony północnej przylegał do niego alkierz kuchenny, którego górna część mogła pełnić funkcję ogrzewanej komnaty mieszkalnej.
Wnętrze budynku na parterze składało się z wąskiego korytarza, klatki schodowej oraz dwóch lub trzech izb, przy czym podobny podział pomieszczeń występował również na najwyższej kondygnacji. Natomiast duża, reprezentacyjna sala znajdowała się na pierwszym piętrze zamku. Budowla posiadała strome dachy dwuspadowe, a jej elewacje zdobiła dekoracja sgraffitowa. Południową część kompleksu zamkowego zajmował dziedziniec otoczony kamiennym murem obronnym, za którym rozciągał się niewielki, jednohektarowy park.
Do dziś przetrwały fragmenty północnej ściany oraz części zachodniej. Ponadto widoczne są zasypane piwnice i pozostałości elementów architektonicznych, w tym kamienne obramowania okienne.